Sejm przyjął rządowy projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego, a Prezydent podpisał ustawę, która wejdzie w życie z dniem 1 czerwca 2017 r. Nowelizacja wprowadza daleko idące zmiany w postępowaniu administracyjnym, często nazywana jest wręcz rewolucją. Jej podstawowym założeniem jest położenie kresu nadmiernemu formalizmowi. Postępowania administracyjne w wielu przypadkach trwają znacznie dłużej niż jest to konieczne do załatwienia sprawy, a duża część kończących je władczych rozstrzygnięć jest zaskarżana. Zmiany mają na celu kompleksowo przeciwdziałać przewlekłości postępowań oraz służyć zwiększeniu zaufania obywateli do organów administracji i wydawanych przez nie rozstrzygnięć. Celem nowelizacji jest wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą usprawnić postępowania administracyjne oraz skrócić czas ich trwania. Autorzy projektu liczą, że zmiany przyczynią się do wykształcenia bardziej partnerskiego podejścia administracji do obywateli przez wykorzystanie metod polubownego rozstrzygania sporów i koncyliacyjnego trybu załatwiania spraw. Ustawa dąży również do zapewnienia adekwatności kar administracyjnych do zaistniałych przypadków naruszenia prawa poprzez uregulowanie ogólnych dyrektyw wymiaru kar, przesłanek odstąpienia od nałożenia kary, terminów przedawnienia nałożenia i egzekucji kary oraz warunków udzielania ulg w zapłacie kar pieniężnych.
Nowelizacja wprowadza zasadę, że wątpliwości będą rozstrzygane na korzyść strony. Nowe przepisy przewidują też:
- mediacje na każdym poziomie postępowania,
- milczące załatwienie sprawy (jeśli urząd nie wyda w sprawach prostych decyzji we wskazanym terminie, to strona będzie mogła uznać, że sprawa została załatwiona pozytywnie),
- miarkowanie kar administracyjnych.
Wejść w życie mają również klarowne zasady zaskarżenia bezczynności i przewlekłości. Ponadto doręczenia podmiotom publicznym będą odbywały się również drogą elektroniczną oraz zwiększony zostanie zakres przypadków, w których możliwe będzie doręczenie w formie publicznego obwieszczenia. Rozszerzony zostanie zakres spraw, w których możliwe będzie zawarcie ugody.
Nowością jest postępowanie uproszczone, które umożliwi szybsze załatwianie nieskomplikowanych spraw określonych kategorii, w których występuje tylko jedna strona. Ponadto strona będzie miała możliwość zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania od decyzji, dzięki czemu decyzja szybciej uzyska walor ostateczności i wykonalności.
Autorzy nowelizacji przewidują, że efektem zaproponowanych zmian powinno być przede wszystkim szybsze i sprawniejsze rozpoznawanie spraw administracyjnych, a w szczególności zniwelowanie etapów postępowania, które obecnie nie prowadzą do ostatecznego rozstrzygnięcia, a znacznie wydłużają postępowanie – takie postępowania mają zostać skrócone co najmniej o kilka tygodni. Zmniejszeniu ma ulec ilość decyzji kasatoryjnych – przewiduje się skrócenie czasu rozpoznawania spraw nawet o kilka miesięcy. Nowe przepisy mają wywołać większą mobilizację organów do rozpoznawania spraw w czasie, jaki jest konieczny do ich załatwienia, co w efekcie ma dać mniej przewlekłych procedur i przypadków bezczynności. Oczekuje się bardziej efektywnego współdziałania organów w ramach procedur uzgodnieniowych. Czas rozpoznawania spraw przez WSA w sprawach skierowanych do postępowania uproszczonego ma być krótszy o kilka do kilkunastu miesięcy.
Nowe możliwości stosowania polubownych lub koncyliacyjnych metod załatwiania spraw powinny doprowadzić do zmniejszenia liczby skarg wnoszonych do sądów administracyjnych. Wprowadzenie zasad wymierzania kar wzmocni ochronę praw obywateli w obszarze prawa administracyjnego. Przyczyni się do stworzenia czytelniejszych kryteriów przy ustalaniu przez organ administracji publicznej wysokości kary administracyjnej, a jednocześnie ułatwi sądom administracyjnym kontrolę prawidłowości rozstrzygnięć organów w tym przedmiocie. Takie unormowanie będzie pomocne w szczególności w przypadkach, gdy ustawodawca nie sformułował dyrektyw wymiaru kary, jednocześnie pozostawiając organowi administracji publicznej znaczną swobodę decyzyjną.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.