Umowa o zakazie konkurencji
Zakaz konkurencji uregulowany jest w rozdziale IIa Kodeksu pracy. Przepisy niniejszego rozdziału stanowią, że w zakresie określonym w odrębnej umowie pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Oznacza to, że w drodze umowy pracownik zobowiązuje się do tego, że nie będzie podejmował zatrudnienia w ramach stosunku pracy lub też innego stosunku prawnego u podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną wobec jego pracodawcy.
Pracodawca może uzależnić zawarcie umowy o pracę od jednoczesnego zawarcia umowy o zakazie konkurencji. Odmowa przez pracownika przyjęcia propozycji zawarcia takiej umowy, złożonej przez pracodawcę w czasie trwania stosunku pracy, może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę, chyba że propozycja ta jest niezgodna z kodeksem. Umowa o zakazie konkurencji powinna zostać sporządzona na piśmie. Brak pisemnego stwierdzenia umowy skutkuje bowiem jej nieważnością.
Działalność konkurencyjna
Kodeks pracy nie definiuje, czym jest działalność konkurencyjna. Biorąc jednak pod uwagę orzecznictwo i doktrynę w tym zakresie, można przyjąć, że działalnością taką wobec pracodawcy są czynności podejmowane przez pracownika w celach zarobkowych, zarówno na rachunek własny, jak i na rzecz osób trzecich. Czynności wykonywane przez pracownika muszą pokrywać się co najmniej częściowo z zakresem działalności pracodawcy. Dotyczy to wszystkich rodzajów działalności, np. produkcji towarów czy świadczenia usług tego samego rodzaju albo, które mogą je zastąpić. Umowa powinna określać rodzaje działalności zakazanej dla pracownika oraz terytorium objęte tym zakazem.
Ponadto Sąd Najwyższy, definiując naruszenie zakazu konkurencji, stwierdził (wyrok z dnia 12 września 2008 r., I PK 27/08), że obowiązkom wynikającym z umowy o zakazie konkurencji uchybia jedynie taka działalność pracownika, która jest przez niego rzeczywiście prowadzona, adresowana do tego samego kręgu odbiorców i która choćby częściowo pokrywa się z działalnością pracodawcy i realnie zagraża jego interesom.
Obowiązek powstrzymywania się od wykonywania działalności konkurencyjnej przez pracownika w czasie trwania stosunku pracy jest obowiązkiem pracowniczym, w związku z czym niewykonanie przez pracownika wskazanego obowiązku pozwala pracodawcy na rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Złamanie zakazu konkurencji
Art. 1011 § 2 Kodeksu pracy określa skutki prawne, jakie wiążą się z naruszeniem zakazu konkurencji. Jeżeli wskutek podjęcia przez pracownika zakazanej działalności konkurencyjnej pracodawca poniósł szkodę, może on dochodzić od pracownika jej wyrównania. Ustawodawca określił odpowiedzialność materialną pracownika za naruszenie zakazu konkurencji na zasadzie winy. W razie nieumyślnego wyrządzenia szkody wskutek naruszenia zakazu konkurencji wysokość odszkodowania nie może przekroczyć kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Gdyby jednak szkoda została wyrządzona umyślnie, pracownik ponosi pełną odpowiedzialność odszkodowawczą.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Zakres trwania umowy o zakaz konkurencji wyznaczony jest okresem trwania umowy o pracę. Art. 101² Kodeksu pracy reguluje natomiast umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (klauzula konkurencji). Klauzula ta może dotyczyć jedynie tych pracowników, którzy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Ustawodawca nie precyzuje jednak, którzy pracownicy mogą być zaliczeni do tej grupy.
W przypadku umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po zakończeniu umowy o pracę należy określić czas trwania zakazu konkurencji oraz wysokość należnego pracownikowi odszkodowania pod rygorem jej nieważności. Odszkodowanie będzie się należało przez okres obowiązywania umowy. Wysokość takiego odszkodowania jest regulowana wolą stron. Kodeks pracy ustala jednak granicę minimalnego odszkodowania, które nie może być niższe od 25% otrzymywanego przed ustaniem stosunku pracy wynagrodzenia.
Naruszenie klauzuli konkurencji
W sytuacji, gdy pracownik nie dotrzyma warunków ustalonych w zawartej umowie o zakazie konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy, pracodawca jest uprawniony do dochodzenia od niego odszkodowania za zaistniałą szkodę. To pracodawca ma obowiązek wykazania szkody oraz jej wysokości.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.