Według Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) zatory płatnicze stanowią jeden z największych problemów polskiej gospodarki. Z danych Urzędu wynika, że ponad 80 proc. polskich przedsiębiorców nie otrzymuje swoich należności w terminie. Poszkodowani są w szczególności mikro, mali i średni przedsiębiorcy, którym silniejsi uczestnicy rynku narzucają wydłużone terminy zapłaty lub nie płacą w terminie.
Postępowania przed UOKiK
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, która weszła w życie 1 stycznia 2020 r., znacząco zmieniła przepisy o ustawy terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Wprowadziła bowiem szereg instrumentów, które mają sprzyjać terminowemu regulowaniu transakcji handlowych oraz przeciwdziałać ustalaniu długich terminów zapłaty. Są to m. in. uprawnienia UOKiK do prowadzenia postępowań w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Efektem takich postępowań są kary administracyjne nakładane na przedsiębiorców dopuszczających się opóźnień.
Zmiany po 1 stycznia 2022 r.
Co istotne, od 1 stycznia 2022 r. zmienił się limit opóźnień w transakcjach handlowych. O ile do tej pory wynosił 5 mln zł, tak od 1 stycznia b.r. jest to 2 mln zł. Nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych, podlegające karom administracyjnym, ma zatem miejsce w przypadku, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie wynosi co najmniej 2 mln zł w stosunku do postępowań wszczętych od 2022 r. Warto podkreślić, że dotychczasowa praktyka UOKiK wskazuje na niekorzystną dla podatników interpretację: zsumowaniu podlegają kwoty opóźnionych płatności, w całości, przez okres 3 kolejnych miesięcy, niezależnie od czasu trwania opóźnienia. Reasumując, wystarczy, że przedsiębiorca w ciągu jednego dnia w miesiącu, w następujących po sobie 3 miesiącach, posiada opóźnienie w płatności kwoty 667 tys. zł, aby podlegać karze administracyjnej.
Kary
W tym miejscu warto zauważyć, że ustawa nie limituje wysokości możliwych kar pieniężnych. Wysokość kary ustalana jest według wzoru opartego o wartość opóźnionych świadczeń i okres opóźnienia z zastosowaniem stawki odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty
UOKiK wyposażony został w narzędzia umożliwiające kontrolę opóźnień w transakcjach. Są to sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty. Podmiotami zobowiązanymi do ich składania są:
- poszczególne firmy wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów,
- podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, inni niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro.