W dniu 4 lipca 2019 roku Sejm uchwalił nowelizację kodeksu postępowania cywilnego. Jedną z kluczowych zmian jest przywrócenie odrębnego postępowania gospodarczego. Konflikty między przedsiębiorcami mają być teraz rozpatrywane według bardziej skomplikowanej i wymagającej, ale szybszej procedury. W tym trybie mają być rozstrzygane również wszystkie spory powstałe na bazie umów o roboty budowlane, umów leasingu i z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.
Przepisy dotyczące postępowania gospodarczego będą stosowane dla postępowań wszczętych po wejściu w życie nowych przepisów, tj. już 7 listopada br. Dla przedsiębiorców oznacza to stosunkowo niewiele czasu na organizacyjne przygotowanie się do nadchodzących zmian.
Kogo dotyczą nowe przepisy
Przedsiębiorca będący osobą fizyczną będzie miał wybór, czy jego sprawa będzie rozpoznana w normalnej procedurze z pominięciem przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych (ale bez przekazywania sprawy z sądu gospodarczego do innego sądu). Takiego wyboru nie będą mieć spółki prawa handlowego. Postępowanie gospodarcze ma cechować się zdecydowanie większymi rygorami procesowymi i rozbudowaną prekluzją dowodową (dowody składane po terminie będą uwzględniane tylko wyjątkowo).
Prymat dowodu z dokumentów nad zeznaniami świadków
Postępowanie gospodarcze zakłada prymat dowodu z dokumentów nad zeznaniami świadków. Rola świadków w procesie ma zostać ograniczona do niezbędnego minimum. Tym samym ustawodawca wprowadza zasadę, iż w zakresie postępowania w sprawach gospodarczych dowód z zeznań świadków sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.
To bardzo istotna zmiana, bowiem w celu minimalizacji ryzyka przegrania sprawy przedsiębiorca powinien już na etapie inicjowania współpracy z kontrahentem przygotować wszystkie niezbędne wzory dokumentów (umowy, zamówienia, zlecenia). Dokonywanie jakichkolwiek późniejszych ustaleń, wyjaśnień, reklamacji w związku ze współpracą z kontrahentami również powinno przybrać wyłącznie formę pisemną, przy czym w aktualnym stanie prawnym formą dokumentową jest także korespondencja e-mail. W tym zakresie warto przeszkolić pracowników mających kontakt z klientami, tak, aby ich późniejsze działania lub zaniechania nie doprowadziły do negatywnych skutków prawnych.
Prekluzja dowodowa
Powraca instytucja prekluzji dowodowej, co oznacza, że już w pierwszym piśmie procesowym (pozwie lub odpowiedzi na pozew) należy wskazać wszystkie dowody na poparcie swoich twierdzeń – w pierwszej kolejności dokumentów. Zatem przygotowując się do procesu sądowego, należy przeanalizować wszystkie okoliczności sprawy i w tym zakresie przygotować dowody – pod rygorem utraty ich późniejszego powołania. Wyrywkowe przedstawienie materiału dowodowego w pierwszym piśmie procesowym może mieć poważne konsekwencje – z przegraniem sprawy włącznie.
Umowa dowodowa
Nowym rozwiązaniem w zakresie wprowadzanych regulacji dotyczących postępowania w sprawach gospodarczych jest instytucja umowy dowodowej, mocą której strony mogą umówić się o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy (a więc nie dotyczy to spraw o roszczenia z czynów niedozwolonych). Taką umowę strony powinny zawrzeć na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem. Zarzut nieważności lub bezskuteczności umowy dowodowej można podnieść najpóźniej na posiedzeniu, na którym powołano się na tę umowę, a jeśli uczyniono to w piśmie procesowym – najpóźniej w następnym piśmie procesowym albo na najbliższym posiedzeniu. Zawarcie takiej umowy dowodowej spowoduje, że sąd nie dopuści z urzędu dowodu wyłączonego umową dowodową.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.