Powierzone mienie
Służbowy laptop czy telefon komórkowy zazwyczaj traktowane są jako przywilej dla pracownika, jednakże należy zwrócić uwagę, że jest to dla niego również dodatkowa odpowiedzialność. Art. 124 § 1 kodeksu pracy ustanawia odpowiedzialność pracownika w pełnej wysokości za szkodę powstałą w powierzonym mu mieniu. Odpowiedzialność z tego artykułu dotyczy każdego mienia pracodawcy powierzonego tylko jednemu pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się. Także pobranie przez pracownika należności za dostarczony odbiorcy towar jest powierzeniem mienia zgodnie z art. 124 § 1 k.p. (tak Sąd Najwyższy w z dnia 14 maja 1998 r., I PKN 129/98). Odpowiedzialność dotyczy także mienia osoby trzeciej, które zostało przekazane przez nią bezpośrednio pracownikowi, np. zatrudnionemu w przedsiębiorstwie przewozowym.
Obowiązki pracodawcy
Zanim pracodawca będzie mógł wyegzekwować naprawienie szkody przez pracownika, musi udowodnić prawidłowe przekazanie mienia w ręce podwładnego (na tę przesłankę odpowiedzialności zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 23 października 2011 r., sygn. akt II PK 62/11). Prawidłowe powierzenie musi zapewniać udział pracownika przy ustalaniu ilości i jakości przekazanego mu mienia. Dla celów dowodowych warto, aby pracownik pisemne potwierdził te okoliczności. Jeżeli pracodawca nie wykaże prawidłowego powierzenia mienia, nie może skutecznie dochodzić odszkodowania na podstawie art. 124 k.p. Nie wyłącza to jednakże możliwości ponoszenia przez pracownika odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną z jego winy pracodawcy. Pracownik może odpowiadać za powierzone mienie, choćby nawet nie podpisał deklaracji o przyjęciu takiej odpowiedzialności. Istotna jest rzeczywista zgoda pracownika wynikająca wprost lub pośrednio z uzgodnienia rodzaju pracy w umowie o pracę. W wielu przypadkach faktyczne przekazanie np. telefonu, komputera czy samochodu będzie równoznaczne z jego powierzeniem. Drugą przesłanką odpowiedzialności jest wykazanie powstałej szkody (uszczerbku) w tym mieniu i jej wysokości.
Uwolnienie się od odpowiedzialności przez pracownika
Od odpowiedzialności pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Należy więc przede wszystkim zwrócić uwagę, że przepisy art. 124 k.p. ustanawiają domniemanie winy pracownika.
Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczynili się do jej powstania albo zwiększenia (art. 117 § 1 w zw. z art. 127 k.p.). Do typowych okoliczności będących współprzyczyną szkody można zaliczyć częściowe niezapewnienie warunków pracy umożliwiających dopilnowanie powierzonego mienia, przeciążenie pracownika pracą oraz brak prawidłowego nadzoru pracodawcy.
Pracownik, aby uwolnić się od odpowiedzialności, musi udowodnić, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych lub takich, za które nie ponosi odpowiedzialności. Oznacza to, że w konkretnym przypadku musi wykazać, że dochował staranności w zabezpieczeniu sprzętu przed uszkodzeniem lub kradzieżą. Przykładowo wykazanie, że kradzież służbowego laptopa nastąpiła z bagażnika zamkniętego samochodu, pozwoli uniknąć ponoszenia przez pracownika materialnej odpowiedzialności za skradziony sprzęt, który został mu powierzony. Zachowanie staranności w zabezpieczeniu i brak przyczynienia się do uszkodzenia mienia powodują brak możliwości domagania się przez pracodawcę naprawienia szkody przez pracownika.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.