W dniu 1 czerwca 2017 r. weszła w życie znaczna część przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz. U. poz. 933), czyli tzw. „pakietu wierzycielskiego”. Choć zrezygnowano z kilku rozwiązań zaproponowanych w pierwotnej wersji projektu (np. możliwości wydawania przez notariuszy nakazów zapłaty oraz rejestru bezskutecznych egzekucji), Ministerstwo przekonuje, że wprowadzone narzędzia ułatwią uzyskanie wyroku przeciwko dłużnikom i skuteczną egzekucję.
Regulacja modyfikuje szereg ustaw i przewiduje następujące rozwiązania:
- zmiana zasad odpowiedzialności inwestora za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych – zamiast konieczności uzyskania zgody inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą dla solidarnej odpowiedzialności inwestora wystarczać będzie zgłoszenie inwestorowi szczegółowego przedmiotu robót i brak sprzeciwu inwestora w terminie 30 dni od zgłoszenia; zgłoszenie nie będzie wymagane, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę;
- rozszerzenie możliwości rozpoznania spraw w postępowaniu uproszczonym do roszczeń, których wartość nie przekracza 20 000,00 zł (dotychczas wynosiła 10 000,00 zł);
- nowy sposób zabezpieczenia – zakaz zbywania nieruchomości, który będzie podlegał wpisowi do księgi wieczystej, a czynność prawna dokonana wbrew zakazowi będzie nieważna; sąd, który orzekł o ustanowieniu zakazu zbywania, będzie przekazywał to postanowienie bezpośrednio sądowi dokonującemu wpisu ostrzeżenia w księdze wieczystej;
- wydłużono termin upadku zabezpieczenia – udzielone zabezpieczenie będzie upadać po upływie dwóch miesięcy (dotychczas jeden miesiąc) od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie lub innych okoliczności wskazanych w przepisach Kodeksu Postępowania Cywilnego;
- rozszerzenie zakresu oświadczenia dłużnika w postępowaniu o wyjawienie majątku – dłużnik będzie zobowiązany wyjawić pod rygorem odpowiedzialności prawnej nie tylko wierzytelności i przysługujące mu prawa majątkowe, ale także informacje o odpłatnych i nieodpłatnych czynnościach prawnych, których przedmiotem jest rzecz lub prawo o wartości przekraczającej w dniu dokonania tych czynności wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (aktualnie 2 000,00 zł);
- zwiększono możliwość zawierania ugód cywilnoprawnych przez jednostki sektora finansów publicznych – podmioty takie mogą zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności cywilnoprawnej w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego;
- wprowadzono istotne zmiany w postępowaniu grupowym – rozszerzono krąg spraw rozpoznawanych w postępowaniu grupowy o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (dotychczas dotyczyło ono zasadniczo roszczeń konsumenckich i roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych) oraz wprowadzono zmiany proceduralne mające usprawnić postępowanie, np. sąd będzie rozstrzygał o dopuszczalności postępowania grupowego na posiedzeniu niejawnym.
Kolejne części „pakietu wierzycielskiego” wejdą w życie 13 listopada 2017 r. i 1 stycznia 2018 r. Ich celem będzie zmodyfikowanie działalności biur informacji gospodarczej oraz utworzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych. Zasadniczą zmianą będzie to, że składając wniosek do jednego biura, otrzymamy zbiorczą informację ze wszystkich funkcjonujących na rynku komercyjnych biur informacji gospodarczej (gromadzących od wierzycieli informacje o nieregulowanych zobowiązaniach cywilnoprawnych), które będą miały obowiązek przekazywać sobie wzajemnie informacje. Ponadto, na zasadach określonych w ustawie i przepisach wykonawczych, będzie można uzyskać dane o należnościach publicznoprawnych (takich jak: zobowiązania podatkowe, zobowiązania wobec ZUS-u, kary administracyjne, należności celne czy grzywny), które gromadzone będą w Rejestrze Należności Publicznoprawnych prowadzonym w systemie teleinformatycznym przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
Należy uznać, że wprowadzane zmiany idą w dobrym kierunku dla wierzycieli, jednakże trudno mówić o „rewolucji” w dochodzeniu wierzytelności. Zaproponowane rozwiązania w dalszym ciągu nie rozwiązują jednego z podstawowych problemów windykacji – długości postępowania sądowego.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.