9 czerwca 2015 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez komorników sądowych, mocą której zmienił dotychczasowe stanowisko wyrażone w interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 r., zgodnie z którym komornicy sądowi nie byli uznawani za podatników VAT, tym samym nie płacili podatku VAT od wykonywanych przez siebie czynności egzekucyjnych.
W interpretacji stwierdzono, że komornik sądowy, wykonując w szczególności czynności egzekucyjne, prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT, działając w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Prowadzi działalność nie jako podmiot rządzący się prawem publicznym, ponieważ nie jest częścią administracji publicznej, ale w formie niezależnej działalności gospodarczej prowadzonej w ramach wykonywania wolnego zawodu.
Aby zapewnić komornikom czas umożliwiający dostosowanie wykonywanych przez nich czynności do zmienionej interpretacji przepisów prawa podatkowego zostali oni zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług z tytułu wykonywanych czynności za wynagrodzeniem do końca września 2015 r. Od 1 października 2015 r. do wszystkich czynności wykonywanych przez komorników będą miały zastosowanie ogólne zasady rozliczania podatku od towarów i usług. Stawka podatku VAT właściwa dla usług wykonywanych przez komorników sądowych to stawka podstawowa, która obecnie wynosi 23%.
Dokonując sprzedaży egzekucyjnej towarów należących do dłużnika komornik występuje w roli płatnika podatku VAT (art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług). Natomiast w zakresie wykonywania usług (m. in. czynności egzekucyjnych) występuje jako podatnik podatku VAT (art. 15 ww. ustawy), jest w tym zakresie osobą prowadzącą działalność gospodarczą, do której nie stosuje się wyłączenia z ust. 6 tego artykułu. Konsekwencją tego jest wystawianie przez komorników faktur VAT.
Podstawę opodatkowania podatkiem VAT stanowi wszystko, co stanowi zapłatę, pomniejszone o kwotę podatku. W przypadku usług świadczonych przez komorników sądowych – dla których są oni podatnikami VAT – podstawą opodatkowania będą wszelkie kwoty (wynagrodzenie) otrzymane w zamian za świadczone usługi, przede wszystkim opłaty egzekucyjne, o których mowa w art. 43 – art. 60 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz kwoty otrzymane na podstawie art. 63 tejże ustawy (tytułem zastępstwa komornika), pomniejszone o kwotę podatku. W szczególności będą to opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika uiszczane przez wierzyciela. Co istotne, także wynagrodzenie pobierane przez komornika od dłużnika podlega ovatowaniu. Nie podlegają mu natomiast zaliczki na pokrycie wydatków: kwoty wydatków gotówkowych wymienionych w art. 39 ust. 2 ww. ustawy (np. koszty doręczenia środków pieniężnych, koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego, koszty doręczenia korespondencji) nie wchodzą do podstawy opodatkowania (nie są obciążone podatkiem VAT), gdyż stanowią one wydatki poniesione w imieniu i na rzecz usługobiorcy, które są ujmowane przejściowo przez komornika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.
Minister Finansów oraz Minister Sprawiedliwości stoją na stanowisku, że kwota wynagrodzenia za wyświadczone przez komornika usługi zawiera już podatek należny. Oznacza to, że komornicy nie powinni powiększać tych kwot o stawkę podatku VAT. Dla przykładu w każdych 100 zł opłat egzekucyjnych otrzymanych przez komornika podatek VAT stanowi 18,70 zł, a podstawa opodatkowania wynosi 81,30 zł, co oznacza, że 100 zł stanowi 100% opłat egzekucyjnych + 23% podatku VAT (łącznie stanowi 123% należności odpowiednio na rzecz komornika oraz organu podatkowego).
Natomiast Krajowa Rada Komornicza w uchwale z dnia 15 września 2015 roku zaprezentowała stanowisko przeciwne, twierdząc, że istnieje konieczność doliczania podatku VAT do opłat egzekucyjnych oraz uznając, że interpretacja ogólna z 9 czerwca 2015 r. jest niezgodna z art. 6 i 217 Konstytucji RP z uwagi na konstytucyjny wymóg ustawowej regulacji materii podatkowej. Motywację do podjęcia wspomnianej uchwały stanowi fakt, że zastosowanie stanowiska prezentowanego przez Ministrów sprawia, że zmniejszone zostają dotychczasowe relacje dochodów osiąganych przez komorników (dokładnie o 18,7 %).
W odpowiedzi na podjęcie omawianej uchwały Minister Sprawiedliwości w ramach sprawowanego zwierzchniego nadzoru nad działalnością komorników sądowych i samorządem komorniczym podjął decyzję o niezwłocznym zaskarżeniu uchwały do Sądu Najwyższego. To do Sądu Najwyższego należy teraz rozstrzygnięcie, który z przedstawionych poglądów winien zostać uznany za właściwy. Póki co koszty dochodzenia należności na drodze egzekucji komorniczej – tak z punktu widzenia wierzyciela, jak i dłużnika – wzrosną, bowiem to stanowisko Krajowej Rady Komorniczej jest obecnie realizowane przez komorników.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.