Orzeczenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznające postanowienie wzorca umowy za niedozwolone, wiąże wyłącznie przedsiębiorcę, przeciwko któremu toczyło się postępowanie.

Rzecznik generalny wydał przychylną dla przedsiębiorców opinię w sprawie toczącej się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej wywołanej pytaniem prejudycjalnym Sądu Apelacyjnego w Warszawie (C-119/15). Jego zdaniem praktyka Prezesa UOKIK polegająca na uznaniu, że orzeczenia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzające nieuczciwość konkretnej klauzuli umownej wywierają skutek wobec wszystkich przedsiębiorców, jest niezgodna z Prawem Unii Europejskiej, w szczególności postanowieniami Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów oraz Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

Dotychczas wystarczającą przesłanką wydania przez Prezesa UOKIK decyzji o zaniechaniu stosowania praktyki lub nałożeniu kary pieniężnej było ustalenie, że kontrolowane postanowienie odpowiada wpisanemu już do rejestru klauzul niedozwolonych. Rzecznik słusznie zauważa, że taka praktyka pozbawia przedsiębiorcę możliwości zakwestionowania nieuczciwego charakteru spornego postanowienia w szczególnych okolicznościach. Ponadto, jak wskazano w opinii, ocena nieuczciwego charakteru postanowienia umownego nie może być rozpatrywana w oderwaniu od jego kontekstu. W pewnych okolicznościach postanowienie umowne może zostać uznane za nieuczciwe, zaś w innych okolicznościach nie – np. w zależności od ceny zapłaconej przez konsumenta. Ponadto, zdaniem rzecznika, tego typu praktyka czyni z rejestru klauzul niedozwolonych swoistą „czarną listę”, stanowiącą samodzielną podstawę do karania przedsiębiorców stosujących identyczne lub tożsame postanowienia, co wydaje się trudne do pogodzenia z zasadą ustawowej określoności czynów zabronionych i kar, przewidzianą między innymi w art. 49 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

Choć opinia Rzecznika generalnego nie ma mocy wiążącej, to biorąc pod uwagę dotychczasowe orzecznictwo TSUE, należy się spodziewać, że Trybunał w polskiej sprawie podzieli jego stanowisko. Jeżeli tak się stanie, rejestr klauzul niezadowolonych prowadzony przez UOKIK straci dotychczasowy represyjny charakter, a stanowić będzie odtąd przede wszystkim źródło informacji dla przedsiębiorców i konsumentów.

Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.